Jakieś dwa miesiące temu obiecałam Wam tekst o możliwościach leczenia zaburzeń psychicznych. W między czasie działo się dużo i dużo pisałam, ale nie na bloga. Pisałam przede wszystkim po to, aby wylać z siebie lęki i trudne emocje. Moja nerwica lękowa ponownie się nasiliła.
Niektórzy mówią, że wszystko jest po coś. Ja bardzo nie lubię wyświechtanych złotych myśli i nie do końca się z tym zdaniem zgadzam. Ale, dzięki moim doświadczeniom ostatnich tygodni, ten tekst jest aktualny, praktyczny, a możliwości, o których piszę, są w kilku przypadkach przetestowane.
Najpierw decyzja
W kryzysie psychicznym może nam towarzyszyć wiele lęku – także przed poszukiwaniem pomocy, pokazaniem słabości czy oceną innych. Ale każdego, kto czuje, że nie daje sobie rady trudnymi emocjami, stresującymi sytuacjami, kto czuje że dzieję się z nim coś, czego nie potrafi zrozumieć i kto czuje, że to wszystko utrudnia mu funkcjonowanie i podejmowanie codziennych czynności, zachęcam do poszukiwania wsparcia. I nie chodzi mi tylko o poszukiwanie go wśród rodziny czy przyjaciół, ale o specjalistyczną pomoc: psychologiczną, psychoterapeutyczną i psychiatryczną.
Od kogo zacząć?
Po kilku moich tekstach (np. tym o przyjmowaniu leków) otrzymywałam od Was pytania do kogo się udać, gdy podejrzewacie u siebie depresję, zaburzenia lękowe czy inne zaburzenia psychiczne. Na to pytanie nie mam jednej dobrej odpowiedzi. Proces diagnozy i leczenia można zacząć od zarówno od psychiatry jak i od psychoterapeuty, a czasami po prostu od psychologa (zdarza się, że prowadzą konsultacje w poradniach zdrowia psychicznego). Każda z tych osób, po przeprowadzeniu wywiadu, może pomóc zidentyfikować kolejne kroki i zachęcić do konsultacji z odpowiednim specjalistą, jeśli zauważy ku temu jakiekolwiek przesłanki.
Decyzja, do kogo udać się najpierw, może też zależeć od stanu i samopoczucia konkretnej osoby – jeśli objawy są bardzo silne, warto udać się do psychiatry. Psychiatra to dobry wybór na początek diagnozy także dlatego, że może skierować pacjenta na dodatkowe badania, aby wykluczyć (lub zidentyfikować) inne problemy, które mogą dawać podobne objawy czy też nasilać objawy zaburzeń psychicznych (np. problemy z tarczycą, problemy z sercem/ciśnieniem, hipoglikemia). Jeśli dodatkowe badania chcesz zrealizować na NFZ, umów się do psychiatry przyjmującego w ramach NFZ. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby równocześnie z diagnozą psychiatryczną, rozpocząć proces poszukiwania psychoterapii i terapeuty.
Ja kilka lat temu zaczęłam od decyzji o podjęciu psychoterapii. Podczas pierwszej konsultacji (przed podjęciem terapii), psychoterapeutka zaleciła mi wizytę u psychiatry. Zaniepokoiła ją ilość i natężenie objawów, które towarzyszyły mi w codziennym życiu. Psychoterapeuta może ocenić nasz stan, zakomunikować podejrzewaną diagnozę, natomiast to psychiatra jest uprawniony do wydawania diagnozy medycznej [1].
Kilka słów o leczeniu prywatnym
Jeżeli decydujesz się na leczenie prywatne, to czeka Cię wybór psychiatry, psychoterapeuty oraz nurtu psychoterapii. Pamiętaj, aby przed umówieniem się na wizytę, sprawdzić kwalifikacje specjalisty – w szczególności psychoterapeuty (nawet jeśli korzystasz z polecenia). Zawód psychoterapeuty nie jest w Polsce regulowany prawnie. Oznacza to, że mogą zdarzyć się osoby, które będą proponowały usługi psychoterapeutyczne bez odpowiedniego przygotowania. Konkretnych wskazówek dotyczących kwestii, na które warto zwrócić uwagę przy wyborze psychoterapeuty dostarcza ten post Joanny Gutral (@joanna_gutral na Instagramie), a bazę polecanych specjalistów znajdziesz na stronie Stowarzyszenia Animo.
Zanim jednak udasz się do psychoterapeuty, musisz zadecydować, czy chcesz uczestniczyć w terapii grupowej czy indywidualnej oraz wybrać nurt psychoterapii, który w znacznym stopniu determinuje sposób prowadzenia terapii. Jeśli potrzebujesz informacji na ten temat, zachęcam Cię do przeczytania artykułu psychoterapeutki Doroty Roszak „Nurty psychoterapii – czym się różnią i która drogę wybrać?” na wellbee.pl/blog. Podpowiedzi na temat odpowiedniej dla Ciebie formy i nurtu psychoterapii może również udzielić lekarz psychiatra.
Leczenie prywatne (zarówno psychoterapia, jak i konsultacje psychiatryczne) jest dość kosztowne. Z mojego ostatniego rozeznania wynika, ceny za sesję psychoterapii indywidualnej w Warszawie wahają się od 160 do 230 zł. Choć w porównaniu do psychoterapii na NFZ terminy oczekiwania są zazwyczaj relatywnie krótkie, to w niektórych poradniach na terapię trzeba oczekiwać nawet kilka miesięcy (szczególnie, jeśli szukasz terapeuty po szkoleniu, a nie w trakcie szkolenia). Dlatego, jeśli pilnie potrzebujesz wsparcia terapeutycznego, nie poddawaj się po pierwszym telefonie. Czasami trzeba się uzbroić w cierpliwość i obdzwonić kilka czy kilkanaście miejsc.
Jak leczyć się „za darmo”?
🟪 Psychiatra na NFZ
Psychiatra jest lekarzem – absolwentem studiów medycznych ze specjalizacją psychiatrii. Jest on uprawniony do stawiania diagnoz medycznych, wypisywania recept i zwolnień lekarskich. Z pomocy psychiatry możemy skorzystać bezpłatnie, w ramach ubezpieczenia zdrowotnego (NFZ). Do większości specjalistów wymagane jest skierowanie od lekarza POZ (pierwszego kontaktu). Na szczęście psychiatra należy do kilku wyjątków od tej reguły i możemy umówić się do niego bezpośrednio (bez skierowania).
W tym celu należy się po prostu zgłosić osobiście do rejestracji w wybranej placówce lub skontaktować się z nią telefonicznie. Jak wybrać placówkę? Możesz zacząć od swojej przychodni, czyli miejsca, gdzie masz lekarza POZ. Jeśli go nie masz (np. ze względu na przeprowadzkę) – możesz wybrać pobliską przychodnię, zgłosić się do rejestracji i złożyć odpowiednia deklarację. W wielu przychodniach przyjmuje lekarz psychiatra, a w części z nich działają również tzw. Poradnie Zdrowia Psychicznego. Jeśli jednak w Twojej przychodni konsultacja psychiatryczna nie jest dostępna, w recepcji możesz uzyskać informację, gdzie możesz z takiej konsultacji skorzystać. Dobrym rozwiązaniem jest także wejście na stronę internetową https://psychiatra.lekarz-na-nfz.pl/, gdzie możesz sprawdzić informacje o najszybszych terminach wizyt i dane kontaktowe lekarzy psychiatrów w pobliżu miejsca zamieszkania. Po umówieniu się, zostaje już tylko udać się na wizytę. Terminy oczekiwania są bardzo różne.
Pomoc w nagłych przypadkach świadczona jest od niedawna w Centrach Zdrowia Psychicznego. Pilotażowy program CZP trwa od lipca 2018 roku. Jego głównym celem było zwiększenie dostępności i zmiana modelu opieki psychiatrycznej z azylowego na środowiskowy. Podstawowym zadaniem Centrów ma być zapewnienie dorosłym osobom zamieszkującym na terenie objętym działaniem ośrodka kompleksowej opieki psychiatrycznej (doraźnej, ambulatoryjnej, środowiskowej, dziennej oraz całodobowej). Centra zdrowia psychicznego udzielają pomocy w sytuacji pilnej w ciągu maksymalnie 72 godzin od zgłoszenia. Zapewniają nie tylko pomoc doraźną, ale też wsparcie procesu zdrowienia (asystenci zdrowienia). Do końca 2027 roku ma być ich 300 w całej Polsce, dziś jest kilkadziesiąt. W Warszawie funkcjonuje 5 CZP. Mapę Centrów w całej Polsce znajdziesz tu. Osobiście nie korzystałam ze wsparcia CZP, ale słyszałam, że pomoc rzeczywiście oferowana jest deklarowanym czasie.
Nieodpłatne wsparcie psychiatryczne można również uzyskać w fundacjach i stowarzyszeniach, zazwyczaj po spełnieniu pewnych warunków. Taką pomoc świadczy między innymi Fundacja Twarze Depresji (także zdalnie).
🟪 Psychoterapia na NFZ
Trochę trudniej jest z psychoterapią na NFZ. Na nią niestety potrzebujesz skierowania. Skierowanie musi wystawić lekarz przyjmujący w ramach NFZ. Może to być lekarz POZ albo psychiatra. Ze skierowaniem udajemy się do Poradni Zdrowia Psychicznego. Jeśli nie ma jej w Twojej przychodni, podobnie, jak w przypadku psychiatry, możesz zapytać w recepcji, gdzie w pobliżu możesz skorzystać z takiego wsparcia, albo poszukać go w Internecie. Zazwyczaj najpierw kierowani jesteśmy na konsultację, podczas której specjalista przeprowadza z nami wywiad i ustala plan terapii. Minusem jest często (ale nie zawsze!) brak możliwości wyboru nurtu terapii i samego psychoterapeuty. Dość długie są również okresy oczekiwania, zazwyczaj od kilku do kilkunastu miesięcy. Jeśli sytuacja w Twoim przypadku jest naprawdę ciężka, poproś lekarza o skierowanie „na cito”. To może pomóc w skróceniu okresu oczekiwania.
Jeśli pilnie potrzebujesz wsparcia terapeutycznego, dobrym, bezpłatnym rozwiązaniem może być leczenie na dziennym oddziale psychiatrycznym, np. na oddziale leczenia nerwic. Takie oddziały umiejscowione są w szpitalach (w Warszawie np. w Wojskowym Instytucie Medycznym przy ul. Szaserów). Aby dostać się na oddział także potrzebujesz skierowania – od lekarza za POZ lub psychiatry. Terminy oczekiwania są dużo krótsze – zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni. Wystarczy zadzwonić do rejestracji i umówić się na kwalifikację. Leczenie na oddziale trwa zazwyczaj 60 lub 90 dni. Na oddział musimy zgłaszać się codziennie (z wyjątkiem weekendów) na kilka godzin. Od osób pracujących „na etacie” formuła leczenia wymaga zazwyczaj kilkumiesięcznego zwolnienia. Leczenie odbywa się według planu zajęć i zawiera np. terapię grupową, indywidualne konsultacje terapeutyczne, arteterapię i inne aktywności.
❗ Ważne numery telefonów
Jeśli doświadczasz kryzysu psychicznego i potrzebujesz wsparcia, zadzwoń na jeden z poniższych numerów telefonu, aby uzyskać pomoc.
800 70 22 22 Centrum Wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego – bezpłatny telefon czynny całą dobę (24h)
116 123 Bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla dorosłych
Można dzwonić codziennie, od poniedziałku do niedzieli (z wyjątkiem dni świątecznych!), w godzinach 14.00-22.00.
(22) 484 88 01 Antydepresyjny Telefon Zaufania Fundacji Itaka
Czynny od poniedziałku do piątku od 15:00 do 20:00
22 270 11 65 Telefon wsparcia dla osób doświadczających lęku Stowarzyszenia Animo
Można dzwonić od poniedziałku do czwartku w godzinach 18.00-21.00.
***
Mam nadzieję, że ten tekst będzie dla Ciebie pomocny. To wiedza, którą po prostu „warto mieć w pogotowiu” – na wypadek, gdybyś Ty lub ktoś Tobie bliski doświadczał_a w życiu trudności czy kryzysu psychicznego. Nie bój się sięgać po wsparcie!
Przygotowując tekst korzystałam z własnych doświadczeń oraz następujących stron:
https://pacjent.gov.pl/opieka-psychiatryczna
[1] Czymś innym natomiast jest diagnoza psychologiczna. Zajmują się nią zazwyczaj psycholodzy z dodatkowymi uprawnieniami diagnostycznymi. Może ona dotyczyć np. zaburzeń ze spektrum autyzmu czy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD).